Shqipëria
Rezultatet e anketimit të buxhetit të hapur
Pjesëmarrja Publike
9
Mbikëqyrja e Buxhetit
67
Transparenca
57
Anketimi i Buxhetit të Hapur 2023
Vendimet e buxhetit të qeverisë – çfarë taksash të vendosen, çfarë shërbimesh duhet të ofrohen dhe sa borxh duhet të merret – kanë pasoja të rëndësishme për të gjithë njerëzit në shoqëri. Kur qeveritë ofrojnë informacion dhe kanale domethënëse për publikun për t'u përfshirë në këto vendime, ne mund të sigurohemi më së miri që paratë publike të shpenzohen për interesat publike.
Anketimi i Buxhetit të Hapur (OBS) është i vetmi instrument kërkimor i pavarur, krahasues dhe i bazuar në fakte në botë që përdor kritere të pranuara ndërkombëtarisht për të vlerësuar qasjen e publikut në informacionin e buxhetit të qeverisë qendrore; mundësi formale për publikun për të marrë pjesë në procesin e buxhetit kombëtar; dhe rolin e institucioneve të mbikëqyrjes së buxhetit, si legjislaturat dhe zyrat kombëtare të auditimit, në procesin e buxhetit.
Country Specific Assessments
Kjo pjesë e OBS mat qasjen e publikut në lidhje me informacionin se si qeveria qendrore mbledh dhe shpenzon burimet publike. Ai vlerëson disponueshmërinë në internet, afatin kohor dhe gjithëpërfshirjen e tetë dokumenteve kryesor buxhetore duke përdorur 109 tregues të ponderuar njësoj dhe secili vend vlerëson në një shkallë nga 0 deri në 100. Një rezultat transparence prej 61 ose më i lartë tregon se një vend ka të ngjarë të publikojë materiale të mjaftueshme për të mbështetur debatin publik mbi informimin në lidhje buxhetin.
Transparenca në Shqipëri krahasuar me të tjerët
Si ka ndryshuar rezultati i transparencës për Shqipërinë me kalimin e kohës?
Disponueshmëria publike e dokumenteve buxhetore në Shqipëri
| Dokumenti | 2012 | 2015 | 2017 | 2019 | 2021 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Deklarata Para-Buxhetit | ||||||
| Propozimi i Buxhetit nga Ekzekutivi | ||||||
| Buxheti i miratuar | ||||||
| Buxheti qytetar | ||||||
| Raportet gjatë vitit | ||||||
| Rishikimi i mesvitit | ||||||
| Raporti i fundvitit | ||||||
| Raporti i auditimit |
Sa gjithëpërfshirëse është përmbajtja e dokumenteve kryesore buxhetore që Shqipëria vë në dispozicion të publikut?
| Dokumenti kryesor i buxhetit | Qëllimi dhe përmbajtja e dokumentit | Viti fiskal i vlerësuar | Rezultati i përmbajtjes së dokumentit |
|---|---|---|---|
| Deklarata Para-Buxhetit | Paraqet parametrat e politikave fiskale përpara Propozimit të Buxhetit nga Ekzekutivi; përshkruan parashikimin ekonomik të qeverisë, të ardhurat e parashikuara, shpenzimet dhe borxhin. | 2023 | 95 |
| Propozimi i Buxhetit nga Ekzekutivi | Dorëzuar nga ekzekutivi në legjislativ për miratim; detajon burimet e të ardhurave, alokimet për ministritë, ndryshimet e propozuara të politikave dhe informacione të tjera të rëndësishme për të kuptuar situatën fiskale të vendit. | 2023 | 59 |
| Buxheti i miratuar | Buxheti që është miratuar nga legjislativi. | 2023 | 95 |
| Buxheti qytetar | Një version më i thjeshtë dhe më pak teknik i Propozimit të Buxhetit nga anëtarët e qeverisë ose i Buxhetit të miratuar, i krijuar për të përcjellë informacionin kryesor te publiku. | 2023 | Përdorimi i Brendshëm |
| Raportet gjatë vitit | Përfshinjnë informacionin për të ardhurat aktuale të mbledhura, shpenzimet aktuale të bëra dhe borxhin e krijuar në intervale të ndryshme; hartohen çdo tremujor ose çdo muaj. | 2021-22 | 74 |
| Rishikimi i mesvitit | Një përditësim gjithëpërfshirës mbi zbatimin e buxhetit nga mesi i vitit fiskal; përfshin një rishikim të supozimeve ekonomike dhe një parashikim të përditësuar të rezultateve buxhetore. | 2022 | 19 |
| Raporti i fundvitit | Përshkruan situatën e llogarive të qeverisë në fund të vitit fiskal dhe, në mënyrë ideale, një vlerësim të progresit të bërë drejt arritjes së objektivave të politikave të buxhetit. | 2021 | 50 |
| Raporti i auditimit | I lëshuar nga institucioni suprem i auditimit, ky dokument shqyrton qëndrueshmërinë dhe tërësinë e llogarive të qeverisë në fund të vitit. | 2021 | 62 |
Rezultati i transparencës i Shqipërisë prej 57 në OBS 2023 është afër rezultatit të tij në 2021.
Çfarë ndryshoi në OBS 2023?
Shqipëria ka rritur disponueshmërinë e informacionit buxhetor duke:
Rekomandime
Shqipëria duhet të ketë prioritet veprimet e mëposhtme për të përmirësuar transparencën buxhetore:
OBS vlerëson mundësitë formale që i ofrohen publikut për pjesëmarrje domethënëse në faza të ndryshme të procesit buxhetor. Ai shqyrton praktikat e ekzekutivit, legjislativit të qeverisë qendrore dhe institucionit suprem të auditimit (KLSH) duke përdorur 18 tregues të ponderuar në mënyrë të barabartë, të përafruar me Parimet e Iniciativës Globale për Transparencën Fiskale për Pjesëmarrjen Publike në Politikat Fiskale , dhe vlerëson çdo vend në një shkallë. nga 0 në 100.
Shqipëria ka një pikë pjesëmarrjeje publike prej 9 (nga 100).
Pjesëmarrja e publikut në Shqipëri krahasuar me të tjerët
Për më shumë informacion, shihni këtu për praktikat inovative të pjesëmarrjes publike në mbarë botën.
Shtrirja e mundësive për pjesëmarrjen e publikut në procesin buxhetor
(ekzekutiv)
(legjislativ)
(ekzekutiv)
(institucioni suprem i auditimit)
Rekomandime
Ministria e Financave dhe Ekonomisë e Shqipërisë ka vendosur konsultime publike gjatë formulimit të buxhetit, por, për të forcuar më tej pjesëmarrjen e publikut në procesin e buxhetit, duhet të ketë prioritet edhe veprimet e mëposhtme:
Kuvendi i Shqipërisë ka krijuar seanca dëgjimore dhe parashtresa publike në lidhje me miratimin e buxhetit vjetor, por duhet të ketë prioritet edhe veprimet e mëposhtme:
Kontrolli i Lartë i Shtetit i Shqipërisë duhet të prioritizojë veprimet e mëposhtme për të përmirësuar pjesëmarrjen e publikut në procesin buxhetor:
OBS shqyrton rolin që luajnë legjislativi dhe Kontrolli i Lartë i Shtetit (KLSH) në procesin e buxhetit dhe shkallën në të cilën ato ofrojnë mbikëqyrje; çdo vend vlerësohet në një shkallë nga 0 në 100 bazuar në 18 tregues të ponderuar njësoj. Përveç kësaj, anketimi mbledh informacion shtesë për institucionet e pavarura fiskale (shih Kutinë).
Legjislativi dhe Kontrolli i Lartë i Shtetit në Shqipëri, së bashku, sigurojnë mbikëqyrje adekuate gjatë procesit buxhetor, me një rezultat të përbërë të mbikëqyrjes prej 67 (nga 100). Marrë individualisht, shtrirja e mbikëqyrjes së secilit institucion tregohet më poshtë:
Mbikëqyrja legjislative
Mbikëqyrja e auditimit
Rekomandime
Kuvendi i Shqipërisë ofron mbikëqyrje të përshtatshme gjatë fazës së planifikimit të ciklit buxhetor dhe mbikëqyrje të kufizuar gjatë fazës së zbatimit. Për të përmirësuar më tej mbikëqyrjen, duhet të jenë primare veprimet e mëposhtme:
Për të forcuar pavarësinë dhe për të përmirësuar mbikëqyrjen e auditimit nga Kontrolli i Lartë i Shtetit Shqiptar, rekomandohen veprimet e mëposhtme:
Praktika e shfaqur e krijimit të institucioneve të pavarura fiskale
Shqipëria nuk ka një institucion të pavarur fiskal (IFN). IFN-të njihen gjithnjë e më shumë si ofrues të vlefshëm informacioni të pavarur dhe jopartiak për Ekzekutivin dhe/ose Parlamentin gjatë procesit të buxhetit.
*Këta tregues *nuk* janë shënuar në Anketimin e Buxhetit të Hapur.
Metodologjia
Anisa Feshti and Blerta Guda
Institute of Public and Private Policies
Rruga "Donika Kastrioti", Pall 14, Apt 6/b, Tirana Albania
[email protected]